Wrzesień to czas nowych początków – powrotu do szkoły, spotkań z rówieśnikami i planowania zajęć dodatkowych. Jako rodzic stajesz przed pytaniem: w co warto zaangażować dziecko w nowym roku szkolnym? Oferta jest ogromna: języki obce, muzyka, zajęcia artystyczne czy kółka tematyczne. W tym gąszczu możliwości sport często jawi się jako jedna z wielu propozycji, a niekiedy jako ta mniej priorytetowa.
Warto jednak zatrzymać się na chwilę i przyjrzeć się bliżej temu, co sport daje Twojemu dziecku. To oczywiście ruch i zdrowie, ale także przestrzeń do rozwoju emocjonalnego, społecznego i osobistego. Sport uczy radzenia sobie z wyzwaniami, buduje pewność siebie i pozwala doświadczać radości we współpracy z innymi.
Z tego artykułu dowiesz się, dlaczego dzieci chcą uprawiać sport, jakie korzyści z niego czerpią, co sprawia, że zostają w nim na dłużej oraz jaką rolę Ty – jako rodzic – odgrywasz w tym procesie. Dzięki temu łatwiej będzie Ci podjąć decyzję, czy sport powinien znaleźć się w planie zajęć Twojego dziecka w nadchodzącym roku szkolnym.
Naturalna potrzeba ruchu
Twoje dziecko ma wrodzoną potrzebę ruchu. Z pewnością nie jest to dla Ciebie niespodzianką. Wystarczy spojrzeć na codzienną energię i aktywność, by dostrzec, że ruch sprawia mu radość. W pierwszych latach życia motywacja do działania jest tak silna, że samo wykonywanie danej czynności, nawet przez wiele godzin i bez żadnych nagród, daje dziecku przyjemność i satysfakcję. To właśnie motywacja autoteliczna, szczególnie widoczna do około piątego roku życia.
Twoim zadaniem w tym okresie jest przede wszystkim umożliwienie dziecku próbowania różnych form aktywności. Zapisuj je na zajęcia, podsuwaj różne sporty, baw się z nim na świeżym powietrzu tak, żeby miało okazję sprawdzać się w nowych sytuacjach. Dzięki temu będzie mogło stopniowo odkrywać, co sprawia mu największą frajdę i gdzie chce rozwijać swoje umiejętności.
Zmieniająca się motywacja
Z czasem motywacja Twojego dziecka zacznie się zmieniać. W wieku szkolnym pojawi się świadomość istnienia punktów odniesienia, a dziecko zacznie porównywać swoje umiejętności z rówieśnikami i dostrzegać, że poziom jego osiągnięć mieści się w pewnych ramach. To naturalny moment, w którym wchodzi w grę motywacja związana z rywalizacją i porównaniami.
To właśnie wtedy Twoje wsparcie nabiera większego znaczenia. Aby rywalizacja nie stała się dla dziecka zniechęcająca, potrzebuje ono Twojej pomocy w radzeniu sobie z emocjami, zarówno tymi związanymi z wygraną, jak i porażką. Potrzebuje też Twojej obecności, gdy pojawia się stres przed zawodami. I pamiętaj, Twoje emocje również mają znaczenie.
Jeśli Twoje reakcje nakładają presję i są pełne frustracji, dziecko to zauważy i zacznie przeżywać sport podobnie jak Ty. Jeśli natomiast pokażesz mu zdrowy dystans, radość i satysfakcję z samego uczestnictwa, łatwiej będzie mu odnaleźć się w świecie rywalizacji.
Co jest najważniejsze z perspektywy dziecka?
Naturalna skłonność do aktywności to jedno, ale aby Twoje dziecko chciało w sporcie zostać na dłużej, potrzebne są dodatkowe czynniki. Badania pokazują, że dla dzieci najważniejszym powodem uprawiania sportu jest dobra zabawa (Łuszczyńska, 2014). Choć brzmi to banalnie, właśnie ten element najczęściej ginie, gdy zaczyna się poważniejszy trening i presja wyników.
Drugim powodem jest rozwój własnych umiejętności. Dzieci chcą widzieć postępy i czuć, że stają się coraz lepsze (Łuszczyńska, 2014). To szczególnie istotne dla chłopców, ale dotyczy wszystkich młodych sportowców.
Nie mniej ważna jest także rywalizacja w duchu fair play. Twoje dziecko chce mieć poczucie, że osiąga coś samodzielnie, że gra zgodnie z zasadami i że współpraca z drużyną ma sens (Łuszczyńska, 2014).
Na wszystkie te elementy nie masz pełnego wpływu, ale możesz zadbać o to, by dziecko nie traciło z oczu radości, zabawy i poczucia rozwoju. To właśnie one będą motywować je do dalszego uczestnictwa.
Dlaczego warto inwestować w sport?
Być może zastanawiasz się, dlaczego właściwie sport powinien odgrywać tak dużą rolę w życiu dziecka. Badania spieszą z odpowiedzią na to pytanie. Dzieci w wieku 8–13 lat, które brały udział w zorganizowanych zajęciach sportowych, miały wyższą samoocenę, lepszą sprawność fizyczną i większą akceptację wśród rówieśników niż ich nieaktywne koleżanki i koledzy (Neely & Holt, 2014).
Nastolatki również czerpią ogromne korzyści. Okazuje się, że udział w sporcie poprawia ich samoocenę, umiejętność regulowania emocji, zdolności społeczne i przywódcze, a także współpracę w grupie.
Podobne wnioski płyną z badań, w których sprawdzano korzyści wynikające z udziału dzieci w obozach sportowych. Dzieci i rodzice zgodnie zauważyli poprawę w takich obszarach, jak niezależność, budowanie przyjaźni, czy przywództwo (Neely & Holt, 2014).
Sport nie jest więc tylko formą aktywności. Okazuje się, że jest także inwestycją w rozwój społeczny, jaki i emocjonalny Twojego dziecka.
Perspektywa rodziców
Do tej pory przyglądaliśmy się temu, co same dzieci uznają za ważne w sporcie. Jednak to nie cała historia. Badacze sprawdzali również, jak udział w sporcie dzieci widzą ich rodzice i czy oni także dostrzegają zmiany, jakie zachodzą u ich pociech dzięki aktywności fizycznej.
Rodzice podkreślają, że sport daje ich dzieciom poczucie tego, kim są i co potrafią. Okazuje się, że większość rodziców zauważa trzy główne obszary, w których sport szczególnie wspiera rozwój dziecka (Neely & Holt, 2014):
- personalny – Twoje dziecko buduje pewność siebie, poczucie odpowiedzialności i uczy się etyki pracy oraz zasad fair play,
- społeczny – nawiązuje przyjaźnie, rozwija umiejętność współpracy, uczy się szacunku do autorytetów i lepiej funkcjonuje w grupie, także w szkole,
- fizyczny – zyskuje sprawność, zdrowie i dobre nawyki, które mają znaczenie na całe życie.
Jaka jest Twoja rola?
Skoro wiesz już, że sport rozwija Twoje dziecko w wielu obszarach, warto zatrzymać się na chwilę przy pytaniu: co Ty możesz zrobić, aby wspierać ten proces? Twoja rola jest absolutnie kluczowa.
To właśnie Ty tworzysz warunki, w których Twoje dziecko może czerpać ze sportu pełnymi garściami. Badacze Fredricks i Eccles (Neely & Holt, 2014) pokazują, że rodzice wpływają na sportowe doświadczenia swoich dzieci na trzy sposoby:
- Jako dostawca – to Ty zapisujesz dziecko na zajęcia, kupujesz sprzęt, organizujesz transport i umożliwiasz mu udział w treningach. Bez Twojej pomocy logistycznej i finansowej jego sportowa przygoda mogłaby się nawet nie rozpocząć.
- Jako interpretator – to Ty nadajesz znaczenie temu, co dzieje się w sporcie. Twoje słowa, opinie i nastawienie wpływają na to, jak dziecko ocenia własne umiejętności. Jeśli podkreślasz jego postępy i pokazujesz mu, że rozwój jest ważniejszy niż wynik, wzmacniasz jego poczucie kompetencji i motywację.
- Jako wzór do naśladowania – to Ty swoim przykładem pokazujesz, że ruch ma sens. Jeśli sam dbasz o aktywność fizyczną i potrafisz czerpać z niej radość, Twoje dziecko prawdopodobnie też będzie chciało być aktywne.
Twoje zachowania, emocje i postawy mają więc ogromne znaczenie. Możesz sprawić, że sport stanie się dla dziecka przestrzenią rozwoju i radości, albo przeciwnie, źródłem presji i zniechęcenia. To, jaką rolę odegrasz, zależy tylko od Ciebie.
Pamiętaj!
Sport to jedna z wielu możliwości rozwoju Twojego dziecka, ale wyjątkowa, bo łączy w sobie zabawę, naukę i zdrowie. Twoja rola w tym procesie jest ogromna. To od Ciebie zależy, czy sport stanie się dla dziecka źródłem radości, rozwoju i pozytywnych doświadczeń.
Pamiętaj jednak, że najważniejsze są preferencje Twojego dziecka. Tylko jeśli samo będzie chciało uczestniczyć w zajęciach, będzie mogło czerpać satysfakcję i rozwijać się w naturalny sposób. A jak pokazują badania, właśnie dobra zabawa jest tym, co w sporcie liczy się dla dzieci najbardziej.
Źródła:
- Neely, K. C., & Holt, N. L. (2014). Parents’ perspectives on the benefits of sport participation for young children. The Sport Psychologist, 28(3), 255-268.
- Łuszczyńska, A. (2014). Psychologia sportu i aktywności fizycznej: zagadnienia kliniczne. Wydawnictwo Naukowe PWN.
